انحراف از زنانگی | "بلوغ اجتماعی" زمینه ساز ازدواج
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، سهیلا صادقی، استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، امروز در همایش آسیب‌های فرهنگی خانواده(واکاوی جامعه شناختی پدیده تجرد) که در سالن همایش‌های مؤسسه آموزشی_ پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد، با اشاره به افزایش مشکلات و آسیب‌های اجتماعی در کشور، اظهار داشت: متأسفانه برخی اوقات افرادی غیرمتخصص به حوزه آسیب‌های خانواده وارد شده و جامعه ایران را سیاه جلوه می‌دهند.
وی ابراز داشت: سال‌ها است که حوزه خانواده بین دو صخره بزرگ، مقد‌س‌‌انگاری خانواده و سیاه‌نمایی خانواده گیر کرده است.
صادقی افزود: متأسفانه نوعی نگاه قدسی به خانواده وجود دارد و تصور می‌شود خانواده مهم‌ترین، زیبا‌ترین و با اهمیت‌ترین نهاد در کشور به شمار می‌آید و هر آنچه بنا است در خانواده رخ دهد، باید رویداد‌های خوبی باشد.
صادقی با بیان این که برخی گمان می‌کنند خانواده باید به همه مسایل اجتماعی پاسخ دهد، تصریح کرد: بسیاری از متفکران اجتماعی و جامعه‌شناسان معتقدند، خانواده همچون روحی برای جامعه است اما این که نباید در خانواده چالشی به وجود آید، نباید اختلاف نظری وجود داشته باشد و نباید تعارضاتی رخ دهد، نگاهی نادرست و آرمانی است.
وی عنوان کرد: در برابر نگاه قدسی انگارانه به نهاد خانواده، نگاه نادرست دیگری نسبت به خانواده وجود دارد که از فروپاشی، اضمحلال و در هم شکستن بنیاد خانواده بحث می‌کند.
نهاد خانواده جدای از کانتکست‌های اجتماعی و اقتضائات کلان کشوری قابل تبیین و تحلیل نیست
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران گفت: ویلیام گاردنر در کتاب «جنگ علیه خانواده» که برای جوامع غربی نگاشته است، بر این باور است که خانواده در تنگناهای بسیار جدی قرار گرفته است.
وی اظهار داشت: با وجود دیدگاه گاردنر، 70 درصد انسان‌ها پس از طلاق، مجدداً ازدواج می‌کنند. این مسأله نشانگر آن است که بحث خانواده در یک جامعه سرمایه‌داری، فراصنعتی و پست‌مدرن غربی هنوز هم اهمیت خاص خود را دارد.
صادقی ابراز داشت: تغییرات و تحولات خانواده و حتی پدیده‌ای همچون تجرد را نمی‌توان جدای از بستر‌های اجتماعی و تغییراتی که در ساحت‌های مختلف اجتماعی به وقوع می‌پیوندد، تبیین کرد.
وی تصریح کرد: بی‌تردید نمی‌توان بحث نهاد خانواده را جدای از کانتکست‌های اجتماعی و اقتضائات کلان کشوری تبیین و تحلیل کرد.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: بسیاری از افرادی که در حوزه تجرد کار کرده‌اند، غالباً نگاه‌هایی در سطح کلان داشته‌اند، بدین معنا که چه عوامل اجتماعی و ساختاری مانع ازدواج جوانان شده است؟!
وی ادامه داد: این نگاه ساختاری گرچه نگاه خوبی است، اما همواره ما را به یک سری فاکتور‌ها می‌رساند که به طور مطلق صحیح نیستند.
صادقی عنوان کرد: نگاه ساختاری تأکید می‌کند که اقتضائات اقتصادی، بحث بیکاری و عدم اشتغال یکی از معضلات جدی در ازدواج جوانان است در حالی که بیشتر تجرد‌گرایی در میان طبقات متوسط و رو به بالا مشاهده می‌شود که مشکلات و نیا‌ز‌های اقتصادی ندارند.
وی گفت: بر اساس آنچه بیان شد، احصاء عوامل اجتماعی در سطح کلان هر چند در سطوحی می‌تواند مهم باشد، ولی ذهنیت جوانان و کنشگران اجتماعی را برای ما برملا نمی‌سازد.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران اظهار داشت: با نگاه به آمار‌های جهانی می‌توان پی‌برد، افزایش سن ازدواج پدیده‌ای همه‌گیر در سطح جهانی است.
وی با انتقاد از استعمال واژه تجرد قطعی، ابراز داشت: در حوزه علوم انسانی و اجتماعی چیزی به نام تجرد قطعی وجود ندارد. بلکه می‌توان گفت؛ انسان‌ها به سنینی نزدیک می‌شوند که خاصیت باروری خود را ازدست می‌دهند.
رسیدن به بلوغ جسمی برای تشکیل زندگی مشترک کفایت نمی‌کند
صادقی با اشاره به وضعیت تجرد در کشور، تصریح کرد: بنابر آماری که علی‌اکبر معصوم ارایه کرده است، در سال 1384، حدود 49 درصد از مردان در جمهوری اسلامی ایران بین 20 تا 24 سالگی ازدواج می‌کردند و 43 درصد از زنان این سرزمین نیز در سن 15 تا 19 سالگی ازدواج می‌کردند، در حالی که همین آمار در سال 90 برای هر دو جنس مرد و زن 11 درصد کاهش داشته است.
وی با تأکید بر این که اگر آمار در کانتکست اجتماعی تبیین و تفسیر نشود، جز یک مشت عدد دروغ چیز دیگری نخواهد بود، اضافه کرد: این که گفته می‌شود سن ازدواج در آقایان 11 درصد کاهش یافته است، بدین معنا نیست که این افراد قرار نیست ازدواج کنند، بلکه بدان معنا است که سن ازدواج برای مردان از سن 20 تا 24 سال به سن 24 تا 29 سال انتقال یافته است.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با بیان این که افزایش سن ازدواج در کشور خیلی جای نگرانی ندارد، عنوان کرد: در بسیاری از اوقات تصمیماتی که از سوی کنشگران(ازدواج کنندگان) سر می‌زند، بعضاً تصمیم‌گیری‌های عقلانی است.
وی اظهار داشت: امروزه طول دوره تحصیلات جوانان افزایش یافته است و ساختار اشتغال تغییر یافته است، بر این اساس طبیعی است که کنشگران نسبت به شرایطی که در آن قرار دارند، طور دیگری تصمیم‌گیری کنند.
صادقی ابراز داشت: تحقق (Maturity)، بلوغ جسمی و جنسی در افراد کفایت نمی‌کند تا شخصی دست به تشکیل زندگی مشترک بزند، چرا که رسیدن به بلوغ اجتماعی و اقتصادی نیز از جمله مسایلی است که شرایط تحقق مقدمات تشکیل زندگی مشترک را فراهم می‌‌سازد.
گفتمان سنتی، ازدواج نکردن زنان را به منزله انحراف از زنانگی تلقی می‌کند
وی با بیان این که مبحث تجرد در حوزه خانواده سابقه‌ای بیست ساله دارد، تصریح کرد: با رویکرد‌های مختلفی به مسأله تجرد در خانواده نگاه شده است تا آنجایی که گفتمان‌های متفاوتی از سنتی تا مدرن پیرامون تجرد شکل گرفته است.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: ما با یک تحلیل گفتمانی تلاش کردیم، آن اظهارات مهمی که بدنه هر گفتمانی را شکل می‌دهد، استخراج کنیم و به این نتیجه رسیدیم که در گفتمان سنتی تجرد دختر‌ها بیشتر از پسر‌ها (problematic) یا مشکل‌ساز تلقی می‌شود، تا آنجایی که دختران ترشیده واژه رایجی در جامعه به شمار می‌آید.
وی گفت: گفتمان سنتی ازدواج را یک توفیق نهایی می‌داند، به همین علت تأکید فراوانی بر ازدواج دارد. به همین سبب آن نگاه قدسی مآبانه‌ای که در گفتمان سنتی وجود دارد، تجرد در زنان را نوعی نقص می‌داند و ازدواج نکردن زنان را به منزله انحراف از زنانگی تلقی می‌کند.
صادقی اظهار داشت: در گفتمان سنتی عاملیت و توانمندی زنان در ورای روابط زناشویی کاملاً انکار می‌شود، بنابراین در این گفتمان زمانی می‌توان یک زن را توانمند به شمار آورد که در حوزه خانواده و در معیت همسر باشد.
وی ابراز داشت: در حالت کلی، تمام پیام‌های فرهنگی در گفتمان سنتی، در آنِ واحد نمی‌تواند بپذیرد که یک زن هم مجرد و هم فرد مثبتی باشد.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران با اشاره به این که گفتمان مدرن در رابطه با تجرد در زنان تحت تأثیر نظریه‌‌پردازی فمینیسمی است، تصریح کرد: تجرد در گفتمان مدرن، به آغوش کشیده شده و مورد استقبال قرار می‌گیرد.
وی افزود: در گفتمان مدرن تجرد‌گرایی شاخصی برای آزادی به حساب آمده و تجرد زنان نه به عنوان درماندگی و استیصال، بلکه به عنوان یک انتخاب شخصی مورد تأیید قرار می‌گیرد.
صادقی خاطرنشان کرد: در این گفتمان واژه‌هایی همچون درماندگی وجود نداشته بلکه جای خود را به انتخاب شخصی می‌دهد و در واقع مجرد بودن در کانتکست توانمندی تفسیر می‌شود./878/پ۲۰۱/س